میکرواینجکشن (ICSI , IVF)
IVF مخفف کلمه In Vitro Fertilization می‌باشد که به معنای لقاح آزمایشگاهی است. میکرو اینجکشن یا ICSI مخفف کلمه Intra Cytoplasmic Sperm Injection است که ترجمه فارسی آن تزریق اسپرم به داخل سپتوپلاسم
اووسیت است.
برخلاف آی یو آی (IUI) که در آن اسپرم‌های شوهر توسط کاتتری وارد رحم خانم میشود، در IVF و ICSI تخمک خانم با اسپرم شوهر در خارج از بدن و در محیط آزمایشگاه با هم ترکیب شده و پس از لقاح، جنین حاصله در داخل رحم همسر گذاشته میشود.
تفاوت IVF و ICSI در نحوه لقاح یافتن تخمک است. در IVF اسپرم در معرض تخمک قرار داده میشود تا خود وارد تخمک گردد درحالی که در ICSI اسپرم با سوزن مخصوص به داخل سپتوپلاسم تخمک تزریق میشود.
تکنیک ICSI برای اولین بار در بلژیک در سال 1992 برای درمان ناباروری مردان استفاده شد و موفقیت حاصل از آن تحول عمده‌ای در درمان ناباروری با علل مردانه ایجاد نموده است.
حدود ۱۰-۱۵ درصد زوج‌ها نابارور هستند و در اغلب موارد نیاز است از روش‌های کمک باروری که در اصطلاح علمی به آن‌ها Assisted Reproductive Techniques (یا به اختصار( ART می‌گویند استفاده شود. روش‌های کمک باروری تنوع بسیار زیاد دارند و از روش های بسیار ساده شروع و به بسیار پیچیده ختم می‌شوند. باید دانست که هر زوجی نیازهای مخصوص به خودش را دارد و باید روش مناسب همان زوج را به آن‌ها پیشنهاد گردد.
ICSI و IVF شامل چه مراحلی هستند؟
مرحله اول در درمان ivf انجام سونوگرافی است. این سونوگرافی بی نهایت برای اجرای پروتکل درمان مهم است. به دکتر اجازه میدهد که وضعیت تخمدانها را ارزیابی نماید. سلامت رحم برای لانه گزینی جنین بررسی میگردد.
تحریک تخمک‌گذاری:
با تجویز داروهای محرک تخمک‌گذاری طی پروتوکل های متفاوت با استفاده از سونوگرافی سریال و آزمایش خون روزانه انجام میشود. در نهایت برای آزاد شدن تخمک ها ، هورمون HCG تزریق میگردد. حدود ۳۶-۳۸ ساعت بعد از تزریق HCG، تخمک‌گذاری رخ خواهد داد. این امر به تیم تخصصی IVF اجازه میدهد که زمان مناسب آسپیراسیون تخمک (عمل پانکچر) را تعیین کنند.
جمع‌آوری تخمک‌ها:
مرحله بعدی گرفتن تخمک (عمل پانکچر) است. عمل پانکچر غالباً با کمک مشاهدات سونوگرافی از طریق واژینال صورت میپذیرد. پزشک درحالی‌که وضعیت تخمدان را در صفحه تلویزیونی سونوگرافی تحت نظر دارد یک سوزن بلند را از راه گاید مخصوص که روی پروب سونوگرافی متصل است، وارد تخمدان ها نموده و مایع فولیکولی را به وسیله ساکشن مخصوص جمع‌آوری مینماید. در بعضی موارد استخراج تخمک از طریق لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد. در این روش پزشک با استفاده از دستگاه لاپاراسکوپ قادر به مشاهده تخمدانها و لوله‌های رحمی بوده و مستقیماً از تخمدان، با استفاده از دستگاه ساکشن، فولیکول‌ها را تخلیه می‌کند.
روز جمع‌آوری تخمک‌ها، مایع منی از همسر بیمار تهیه و پس از شستشو و آماده سازی، اسپرم‌های سالم و بسیار فعال جدا می‌شوند.
لقاح و رشد جنین در محیط آزمایشگاه:
در روش ICSI ابتدا لایه دور تخمک به کمک آنزیم جدا میشود، سپس اسپرم با سوزن مخصوص با کمک میکروسکوپ‌های بسیار پیشرفته به داخل سپتوپلاسم تخمک تزریق میشود.
تخمک بارور شده شروع به تقسیم می‌کند و یک جنین چند سلولی ایجاد مینماید. به تخمک لقاح یافته پس از تقسیم سلولی، جنین گفته میشود. در هر دو روش (IVF و (IUI صبح روز بعد در صورت لقاح برای مدت ۲۴ ساعت دیگر جنین‌ها داخل انکوباتور قرار می‌گیرند و آماده انتقال به رحم مادر می شوند. تشکیل شدن جنین و تعداد و کیفیت آن‌ها بستگی به تعداد و کیفیت تخمک و اسپرم دارد.
انتقال جنین به داخل رحم (ترانسفر):
در این روش جنین‌ها در کاتتر مخصوص قرار می‌گیرند و از طریق واژینال به داخل رحم منتقل می‌شوند.
جهت افزایش شانس بارداری ٬ بیش از یک جنین درون رحم قرار داده میشود که این رویکرد گاه منجر به چندقلوزایی میگردد.
در موارد خاصی که انتقال جنین از راه واژینال میسر نباشد به صلاحدید پزشک، انتقال جنین از طریق لاپاراسکوپی انجام میشود که به این روش ZIFT گفته میشود. بسته به شرایط رحم، سن زن و کیفیت جنین‌ها، تعداد مناسبی از آن‌ها (حداکثر تا ۴ جنین) به داخل لوله رحم انتقال داده می‌شوند.
معمولاً بیماران دو ساعت بعد از انتقال جنین از مراکز درمانی مرخص میشود در بیشتر مراکز به افراد توصیه میشود سه روز در منزل استراحت مطلق داشته باشند به طوری که بیشتر روز را در حال استراحت باشند و ترجیحاً از توالت فرنگی استفاده نمایند. پس از گذشت ۱۲ تا ۱۴ روز از انتقال جنین، هورمون HCG موجود در خون بیمار اندازه‌گیری میشود، افزایش این هورمون اولین نشانه‌ی بارداری است.
عمل ICSI و IVF ممکن است چه عوارضی داشته باشد؟
- احساس درد در ناحیه‌ی شکم پس از انجام عمل تخمک کشی (پانکچر) ممکن است وجود داشته باشد که چنانچه با مصرف مسکن برطرف نگردد باید با پزشک مشورت کرد.
- ۲۴ ساعت پس از انجام عمل تخمک کشی ممکن است بیمار دچار تهوع یا سرگیجه‌ی خفیف شود که معمولاً از عوارض داروهای بیهوشی است. اگر این حالت پایدار باشد باید با پزشک مشورت کرد.
- ممکن است لکه بینی یا خونریزی خفیفی طی یک تا دو روز بعد از عمل تخمک کشی دیده شود. چنانچه خونریزی به رنگ قرمز روشن و یا شدید باشد باید سریعاً با پزشک مشورت نمود.
- در پاره‌ای از موارد تحریک بیش از حد تخمدان اتفاق میافتد و بیمارباید به علائم آن توجه کند این علائم می‌تواند شامل بزرگ شدن شدید تخمدان، اتساع شکم ،درد زیر شکم، تهوع و استفراغ، و افزایش وزن باشد. درصورت بروز این علائم، فرد باید حدود ۸ لیوان آب در روز بنوشد و بلافاصله با کارشناسان مرکز تماس بگیرد.
- در روش (IVF و (IUI مثل هر روش دیگر کمک باروری امکان حاملگی چند قلویی وجود دارد. چندقلوزایی عاملی نامطلوب است زیرا خطر زایمان زودرس و مرگ و میر را در جنین‌ها افزایش میدهد.
- بارداری پس از لقاح آزمایشگاهی همانند بارداری معمولی پیش می رود. با وجود این، مادران ممکن است احساس نگرانی بیشتری داشته باشند.
- این روش ها تا چه اندازه موفقیت‌آمیز هستند؟
ما درمرکز درمان نازایی وناباروری دکتر ذبیر اشرافی امیدواریم که همه‌ی زوج‌هایی که لقاح خارج رحمی انجام می‌دهند با موفقیت و سلامتی بچه‌دار شوند. و تمام تلاش خود را دراین باره انجام میدهیم . با وجود این، زوجین باید توجه داشته باشند که میزان موفقیت این روش در پیشرفته‌ترین مراکز جهان نیز به صورت زیر است
- ۳۰ تا ۳۵ درصد برای زنان زیر ۳۵ سال
- ۲۵ درصد برای زنان ۳۵ تا ۳۷ سال
- ۱۵ تا ۲۰ درصد برای زنان ۳۸ تا ۴۰ سال
- ۶ تا ۱۰ درصد برای زنان بالای از ۴۰ سال
بر اساس نتایج اعلام‌شده در انجمن جنین شناسی و تولیدمثل اروپا (ESHRE) درصد موفقیت در حاملگی آزمایشگاهی در سال ۲۰۱۰ با استفاده از روش میکرو اینجکشن ۳۲/۱درصد بوده است.